Rodzina
Cistaceae liczy około 20 gatunków czystka. Niektóre z
nich opisano bardziej szczegółowo skupiając się na ich właściwościach
leczniczych.
 |
Wygląd surowca
na przykładzie Czystka siwego (Cistus incanus)
|
Czystek kreteński (szary) – Cistus creticus L. występuje w rejonie
Morza Śródziemnego i Morza Czarnego. Surowcem są wysuszone liście. Jest to
surowiec bogaty w olejek eteryczny, żywice, flawonoidy i kwasy fenolowe.
W skład olejeku eterycznego
Cistus creticus wchodzą: manjol,
alfa-kadinen, delta-kadinen, bulnezol, wiridiflorol, ledol, alfa-kopaen, beta-selinen,
kuenen i epimanjol. Substancje te mają
właściwości przeciwbakteryjne, hamują także rozwój bakterii wywołującej
boreliozę co wykazały badania in vitro, w których okazało się, że szczególnie
aktywny jest olejek eteryczny, ewentualnie ekstrakty na octanie etylu lub
heksanie. Wzrost bakterii wywołującej boreliozę był hamowany przy stężeniu 0,02% olejku w podłożu, co
wskazuje na znaczną siłę przeciwbakteryjną związków występujących w olejku
eterycznym czystka kreteńskiego. Również działanie przeciwbakteryje i
cytotoksyczne wykazują obecne w surowcu diterpeny labdanowe.
Problemem jest to, że czystek kreteński tworzy podgatunki i mieszańce o bardzo
różnorodnym składzie jakościowym olejku eterycznego. Na samej Krecie, naukowcy
wykazali w badaniach, że skład olejków bardzo się różni. Pociąga to za sobą
zmienne właściwości lecznicze. Nawet wydajność pozyskiwania olejków z liści
waha się od 2 do 37%. Okazało się
również, że są dwie grupy Cistus creticus: pierwsza wykazuje wysoką
aktywność biosyntezy terpenów labdanowych (C. creticus subsp. corsicus), natomiast druga grupa
charakteryzuje sie olejkiem bogatym w limonen i nieterpenowe składniki (C. creticus subsp. Eriocephalus).
Cistus creticus wytwarza żywicę (labdanum), która jest bogata w
dwuterpeny labdanowe mogące niszczyć
nowotworowe komórki białaczki i raka piersi. Opierając się na współczesnych
doniesieniach we wspomagającym leczeniu nowotworów można stosować olejek
eteryczny, frakcję żywicową lub
żywicowo-olejkową z czystka kreteńskiego natomiast herbatki z Cistus creticus raczej nie mają
znaczenia w fitoterapii onkologicznej.
Czystek kreteński stosuje się
w leczeniu chorób przeziębieniowych, w tym chorób związanych z infekcjami
bakteryjnymi tj. zapalenie gardła i oskrzeli, chrypka, zapalenie krtani,
przeziębienie, angina, zapalenie płuc i oskrzeli, infekcje układu moczowego,
bóle stawów.
NOWOŚĆ - czystek kreteński dostępny w naszym sklepie! (Zadzwoń i zamów telefonicznie: 662-76-88-44).
Czystek ladanowy – Cistus
ladanifer L. był głównym źródłem żywicy ( labdanum) czystkowej,
występującej w postaci brunatnej lub czarnej masy, o silnym specyficznym
balsamicznym zapachu,. Miał i nadal ma duże znaczenie w przemyśle
perfumeryjnym. Labdanum zawiera kwas
labdanolowy, kwas dihydrocynamonowy, kwas anyżowy, kwas arachidowy, kwas
behenowy, labdany, viridiflorol.
Od starożytności do początków XX wieku żywicę stosowano do
opatrunków oraz do wyrobu nalewki, maści i pigułek. Czystek ladanowy wykorzystywany był w leczeniu chorób
przeziębieniowych i wszystkich innych związanych z nieżytem i zakażeniami
układu oddechowego a także zaburzeń miesiączkowania, stanów histerii. Działa
lekko przeciwbólowo, wykrztuśnie, odkażająco, powlekająco, pobudzająco na
miesiączkowanie, przeciwnerwicowo, żółciopędnie i przeciwzapalnie. Diterpeny
labdanowe wchodzące w skład żywicy wykazują działanie cytostatyczne i
cytotoksyczne wobec wielu linii komórek nowotworowych (np. piersi, okrężnicy,
białaczki).
Olejek eteryczny z czystka
ladanowego zawiera około 170 składników m. in. alfa- i beta-pinen, kamfen,
sabinen, mircen, alfa-felandren, alfa- i beta-terpinen, limonen, p-cymen,
1,8-cyneol, borneol, nerol, linalol, geraniol,
eugenol, fenchon, ledol, aldehyd bezoesowy, octan geranylu, octan
bornylu. Olejek eteryczny hamuje rozwój wielu bakterii i grzybów, np. Staphylococcus aureus, (gronkowiec
złocisty) Escherichia coli (pałeczka okrężnicy), Helicobacter pylori,
Klebsiella pneumonia (pałeczka zapalenia płuc), Candida albicans, Candida
tropicalis. Można go stosować w pomocniczym leczeniu nowotworów.
Jak wykryto, również ekstrakt wodno-alkoholowy z Cistus ladanifer L.ma hamujący wpływ
na rozwój wielu grzybów: Candida albicans, C. glabrata, C.
parapsilosis i C. tropicalis jak również naukowcy określili minimalne
stężenie ekstraktu z Cistus
ladanifer dla wzrostu wielu bakterii: Yersinia enterocolitica 50 ug/ml, Staphylococcus aureus 50 ug/ml;
Staphylococcus epidermis
125 ug/ml, Streptococcus sanguins
125 ug/ml, Klebsiella pneumoniae
125 ug/ml, Pseudomonas aeruginosa
125 ug/ml; Escherichia coli
250 ug/ml, Salmonella typhimurium
250 ug/ml, Acinetobacter baumannii
250 ug/ml
We frakcji fenolowej ekstraktu z
czystka ladanowego zidentyfikowano 27 różnych substancji, np. kwas waniliowy,
galusan punikalaginy, epigalokatechinę, gallokatechinę, glikozydy apigeniny,
kwercetyny i kaempferolu, kwas galusowy.
Natomiast napar z czystka
ladanowego nadaje się do leczenia nieżytów przewodu pokarmowego i do
przemywania skóry, czy okładów. Z uwagi na rozpuszczalność związków fenolowych
(galusany) w wodzie – napar jest też cennym produktem, który działa
przeciwzapalnie, antyseptycznie, ściągająco, przeciwkrwotocznie a także hamuje
odczyny autoimmunologiczne.
Czystek laurolistny – Cistus laurifolius L. stosowany był w rejonie Morza Śródziemnego w
leczeniu zaburzeń trawiennych, choroby wrzodowej (szczególnie pąki kwiatowe),
chorób reumatycznych, schorzeń układu oddechowego, stanów zapalnych skóry i
cukrzycy. Surowiec zawiera: flawonoidy, żywice, olejek eteryczny, kwasy
fenolowe (chlorogenowy, galusowy, elagowy), estry, lignany
Wyciągi z czystka laurolistnego
mają działanie przeciwcukrzycowe -
obniżające poziom glukozy we krwi oraz wykazują właściwości blokujące
aktywność enzymów(α-glukozydazy i α-amylazy) rozkładających polisacharydy do
glukozy. Wykazują również działanie przeciwbólowe poprzez blokowanie
uwalniania substancji będących mediatorami odczuwania bólu. Substancje
odpowiedzialne za efekt przeciwbólowy oraz przeciwzapalny czystka laurolistnego
to: 3-O-methylquercetin, 3,7-O-dimethylquercetin i 3,7-O-dimethylkaempferol .
Okazało się, również, że ekstrakt
hamował wzrost Helicobacter
pylori. Zakażenie
pałeczkami Helicobacter pylori jest czynnikiem wywołującym m.in. przewlekłe
zmiany zapalne błony śluzowej żołądka, chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy,
a także raka żołądka lub chłoniaka z tkanki limfoidalnej błony śluzowej. Helicobacter pylori może mieć wpływ na niektóre choroby nie
związane z przewodem pokarmowym, takie jak niedokrwistość z niedoboru żelaza,
alergie, a także chorobę wieńcową. Drobnoustrój ten uznany jest przez
Międzynarodową Agencję Badań nad Nowotworami Światowej Organizacji Zdrowia za
karcynogen należący do grupy I, a więc o udowodnionym działaniu nowotworowym.
Z ekstraktu chloroformowego z liści
czystka laurolistnego (Cistus laurifolius)
wyizolowano sześć związków flawonoidowych, z których najsilniejszym działaniem
na Helicobacter pylori odznaczał się
eter 3-metylokwercetyny – izoramnetyna, natomiast najsłabszym – eter
3,7-dimetylokwercetyny i eter 3,7—dimetylokemferolu. Izoramnetyna jest
związkiem powszechnie występującym w roślinach. Przypisuje się jej właściwości
przeciwwirusowe, antynowotworowe ma także wpływ na pracę serca oraz zdolność
redukcji powikłań cukrzycy.
Czystek laurolistny zawiera również
fitosterole, kwasy fenolowe, flawonoidy i lignany, które są odpowiedzialne
za działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne i hamujące prostaglandyny.
Okazało się również, że flawonoidy działają antyoksydacyjnie i ochronnie na
wątrobę jak również wykazuje aktywność w zapobieganiu retinopatii
cukrzycowej.
Czystek siwy – Cistus
incanus L.. Liście i gałązki Cistus
incanus zawierają żywice, olejek eteryczny (diterpeny labdanowe,
monoterpeny), kwasy fenolowe (galusowy, elagowy, katechowy), flawonoidy
(rytyna), garbniki , proantocyjanidyny dimeryczne, fitosterole.
Czystek
siwy wykazuje właściwości hamujące na proces przerostu gruczołu
krokowego oraz na stan zapalny żołądka a także może działać ochronnie
na żołądek poprzez hamowanie nekrotycznego działania szkodliwych
substancji.
Wykazano również przeciwdrobnoustrojową
aktywność czystka wobec: Staphylococcus
aureus, Staphylococcus epidermidis, Pseudomonas aeruginosae, Enterobacter
cloacae, Escherichia coli, Klebsiella pneumonia, Torulopsis glabrata,
Saccharomyces cerevisiae i Candida albican
Opublikowano również prace
świadczące o właściwościach przeciwwirusowych Cistus incanus L. wobec
wirusów grypy. Jedna dotyczyła działania na wirusa grypy H5N1, a inna
działania hamującego wobec wirusa grypy H7N7.
Wykazano
również właściwości antyoksydacyjne i przeciwrodnikowe ekstraktu Cistus incanus L.
Czystek siwy można stosować
w leczeniu nieżytów przewodu pokarmowego, schorzeń wątroby, zakażeń i stanów
zapalnych układu moczowego, układu oddechowego oraz skóry a także w leczeniu
stanów zapalnych stawów. Z badań wynika, że wyciągi działają przeciwbakteryjnie,
przeciwgrzybiczo i przeciwwirusowo, ponadto wpływają cytotoksycznie i
cytostatycznie wobec wielu linii komórek nowotworowych.
Rozsądne wydaje się stosowanie wszystkich gatunków czystka ze
względu na różne właściwości poszczególnych gatunków.
Literatura:
2. Marcin Tomas, Wioleta Pietrzak, Renata
Nowak: Substancje pochodzenia
naturalnego w walce z zakażeniami Helicobacter
pylori Postepy Fitoterapii 1/2012, s. 22-27
3. H. Zidane, M. Elmiz, F. Aouinti, A. Tahani, J.
Wathelet, M. Sindic and A. Elbachiri
Chemical composition and antioxidant activity of essential oil,
various organic extracts of Cistus ladanifer and Cistus libanotis growing in
Eastern Morocco
African Journal of
BiotechnologyVol. 12(34), pp. 5314-5320, 21 August, 2013
|
4. N. Benayad , Z. Mennane R. Charof A. Hakiki M. Mosaddak Antibacterial
activity of essential oil and some extracts of Cistus ladaniferus from Oulmes
in Morocco J. Mater.
Environ. Sci. 4 (6) (2013) 1066-1071
5. D. Boustaa, A.
Faraha, Elyoubi-EL Hamsasa, L. EL Mansourib, S.H. Soidroua, J. Benjilalia,
Adadi a, H. Grechea, M. Lachkarc, M. Alaoui Mhamdib
PHYTOCHEMICAL SCREENING, ANTIDEPRESSANT AND
IMMUNOMODULATORY EFFECTS OF AQUEOUS EXTRACT OF CISTUS LADANIFER L. FROM MOROCCO
International
Journal of Phytopharmacology. 4(1),
2013, 12-17.
6. Sophia Hatziantoniou, Konstantinos Dimas, Aristidis
Georgopoulos, Nektaria Sotiriadou, Costas Demetzos Cytotoxic and antitumor activity of
liposome-incorporated sclareol against cancer cell lines and human colon cancer xenografts Pharmacological Research 53
(2006) 80–87
7. Lillian Barrosa, Montserrat Due˜nas, Carlos Tiago Alvesc, Sónia
Silva, Mariana Henriquesc, Celestino Santos-Buelgab, Isabel C.F.R. Ferreiraa, Antifungal
activity and detailed chemical characterization of Cistus ladanifer phenolic
extracts Industrial Crops and Products 41 (2013) 41– 45
8. Marijana Skorić, Sladana Todorović, Nevenka Gligorijević,
Radmila Janković, Suzana Zivković, Mihailo Ristić, Sinisa Radulović Cytotoxic
activity of ethanol extracts of in vitro grown Cistus creticus subsp.creticus L. on human
cancer cell lines
Industrial Crops and Products 38 (2012) 153-159
9. Nilufer Orhan, Mustafa Aslan, Murat Sukurglu , Didem Deliorman
Orhan In vivo and in vitro antidiabetic effect of
Cistus laurifolius L. anddetection of major phenolic compounds by UPLC–TOF-MS
analysis Journal of Ethnopharmacology 146 (2013) 859–865
10.Esra Kupeli, Erdem Yesilada Flavonoids with
anti-inflammatory and antinociceptive activity from Cistus laurifolius L. leaves through bioassay-guided procedures Journal of
Ethnopharmacology 112 (2007) 524–530
11.Samir Kumar
Sadhu, Emi Okuyama, Haruhiro Fujimoto, Masami Ishibashi, Erdem Yesilada Prostaglandin
inhibitory and antioxidant components of Cistus
laurifolius, a Turkish medicinal plant Journal of Ethnopharmacology 108 (2006) 371–378
12.Esra Kupeli, Didem Deliorman Orhan, Erdem
Yesilada Effect of Cistus laurifolius L. leaf extracts and flavonoids on
acetaminophen-induced hepatotoxicity in mice Journal of Ethnopharmacology 103 (2006) 455–460
13.Costas
Demetzos, Thalia Anastasaki and Dimitrios Perdetzoglou A Chemometric
Interpopulation Study of the Essential Oils of Cistus creticus L. Growing in Crete (Greece) Z. Naturforsch. 57c, 89.94 (2002);
